Af en toe scheurt het wolkendek open, zwart van boosheid, en is een stukje van de hemel te zien. A patch of blue, zingt het in mijn hoofd. Dat is de titel van een film die ik zag als jongen van veertien. Maakte diepe indruk op me. Over de vriendschap tussen een zwarte man (Sidney Poitier) en een analfabeet, blind, blank 18-jarig meisje, en de problemen die dat geeft in een raciaal verdeeld Amerika. Als jongen dacht ik dat dat laatste zich zou oplossen, maar het is daar vandaag nog steeds zo, 60 jaar later. In ieder geval, A patch of blue vond ik een prachtige titel, de hoop die er van die paar woorden uitstraalde. Nu ook, letterlijk dan, met het silhouet van een Jacaranda-boom op de voorgrond, de bergen in de verte met wat palmen ervoor. Daarboven breekt het. Ik besef dat ik wacht op de Spaanse schaduw, donker en koel, met een kruidige geur. Net als de merels wachten met fluiten tot de wind bedaart. Om dan opeens. Patch.

Het regent. Alles beweegt nog trager dan de pavane. Doet me denken aan een liedje van Paul Mc Cartney, ‘What if it rained, We didn’t care, She said that someday soon, The sun was gonna shine … ‘. Altijd hoopvol zijn, de kracht van het vrouwelijke. Ik merk dat de regen alles verkleint. Iedereen maak minieme gebaren, enkel nog het noodzakelijke, loopt met het hoofd naar de grond.

De pavane is een oud Italiaans-Spaanse dans. Vol sierlijkheid en elegance. Hier in Andalusië herken ik in alles de traagheid van die dans en ik bedoel dat complimenteus. Een hand die de kassa aanslaat, vingers die een koffiekopje neerzetten, de regen in de goot, de souplesse van woorden op straat. Alles beweegt pavaniaans (als dat woord mocht bestaan) met vloeiende bewegingen. Zelfs de wind zucht bevallig. Het is zondags stil na het carnaval dat ze hier pas gisteren vierden. 

Dit is het uitzicht vanaf ons terras. Het oude en schitterende landschap van Andalusië. Verderop hoge bergen, akkers en boomgaarden tegen de hellingen. Onderweg zagen we een bloeiende amandelboomgaard, waar ik erg blij van werd. Het gaf een gevoel tot het hart doorgedrongen te zijn.  Later in de tapasbar was het druk en volks, gezellig en spontaan. Zonder flauwekul, zonder toerisme. Zo doen we dat hier, dit eet je, dit is lekker. Uitgebreide vegetarische keuze trouwens. De nacht was stil, hoogstens een geluid uit de verte, iets van de wind. Vanaf nu gaat het beginnen, al is er de eerste dagen regen en zelfs wat storm voorspeld.

Vanmorgen op weg naar de vlieghaven, op weg naar Malaga in Spanje.

Het zal je niet ontgaan zijn, overal bloeien de krokussen. In allerlei kleuren, dicht bijeen, in bosjes, plukjes, groepjes. Soms staat er eentje alleen, solitair. Dat zijn verkenners van de aanstormende lente. Een soort bloeit echter pas in oktober, de Crocus sativus of saffraankrokus. Helaas niet bij ons te vinden. De oranjerode stempels van zijn violette bloemen leveren de kostbare saffraan, een kleur- en smaakstof voor de keuken - voor de gele rijstepap - die bovendien geneeskrachtig (pijnstillend) zijn. In Wallis in Zwitserland, tegen de zuidflanken omhoog, ligt het dorpje Mund. Daar wordt op 1.200 meter hoogte deze krokus gekweekt, verspreid over wel zeventig velden. Kalkrijke grond die goed afwatert en een bodem van fijn zand, licht lemig en losjes, droog en eerder arm.

Ik zag hoe de witte streep zich vormde in de hemel en helder afstak tegen het blauw van de lucht dat zich losmaakte van het grijs van de nacht. Daar vliegt iemand, daar zit iemand in een vliegtuig en stuurt ergens naartoe. Ik zat in mijn stoel en keek door het raam en dacht aan mensen in Oekraïne die ik niet kende en die niet ver van de oorlogslinie een vuurtje hadden aangestoken om zich te warmen. Het had daar gevroren vannacht. Gisteren heb ik mijn linkerwijsvinger tussen de deur van een winkel gehad en die is nu stram en stijf. Bij de supermarkt was niemand in de winkel, zo vroeg was ik. Het meisje bij de kassa vroeg of ik een doekje wilde voor mijn bloedende vinger. Mijn dochter is geslaagd voor een opleiding, ik zal haar schrijven vandaag. De straat hier is opgebroken en ligt er verlaten bij. Geen idee wat die mannen doen of waar ze zijn vandaag. Dat winterkoninkje dat hier in de haag zat zie ik ook niet meer. Is misschien naar Denemarken, naar de tuin van vorig jaar. Over twee dagen vertrekken mijn vrouw en ik naar Spanje voor een maand. Morgen ga ik pakken. Kijk, daar komt nog een vliegtuig. Waar zou die heengaan?

Telkens ik me furieus voel vanbinnen en een daad van verzet wil verrichten - tegen Rusland, tegen Israël - uit protest tegen een overmacht, de macht van de sterkste, denk ik terug aan het 5-cent stuk (een stuiver noemde men dat in de gulden-tijd) dat ik op een spoorwegrail legde, met beelden van ondergedoken oorlogshelden in mijn hoofd, partizanen, die goederentreinen lieten ontsporen in films. Als jongen identificeerde ik me met die strijders. Dat platgewalste muntje bewaar ik in mijn bureaula en tempert mijn onmachtige woede. Mijn kracht ligt in het kleine, in het juiste woord tegen iemand zeggen, of het te schrijven, om te overtuigen en op dat oneerlijke kwaad in de wereld te wijzen.

Is dit het verhaal dat ik wil vertellen, las ik in een boek van Judith Hermann. Ze vroeg het zich af, en schreef het zinnetje op en 25 jaar later hield het haar nog steeds bezig, schrijft ze in een dagboek. Diezelfde vraag stelde ik mij ook. Wat is het verhaal dat ik wil vertellen bijvoorbeeld wanneer ik het over een tuin heb? Is een tuin een metafoor? Niet meer dan dat? Een namaak-wereld die verdwijnt zo gauw je hem betreedt? Wanneer alle vermoedens opgaan in wat je ziet en niet meer zijn dan planten, struiken, bomen, die ook nog eens een wetenschappelijke naam dragen. Waar is de mystiek die zojuist nog in je hoofd bestond? Weg, ontsnapt.

De avond zag er boos uit gisteren, bruut en wild, net de huidige president van Amerika, die ook veel lawaai maakt - zoals een baby - maar niets voor elkaar krijgt, enkel afbreekt en kapot maakt. Pijnvol om te zien. Potsierlijk, als het niet zo triest was. Was het een plan daar in het Witte Huis? Een val? Vooropgezet om de man uit Kyiv in een hinderlaag te lokken? Die indruk kreeg ik.

Een veeg, dacht ik toen ik deze foto maakte, of beter, toen ik dit landschap zag en besloot een foto te maken. Een veeg duidt op beweging en dat doet alles in dit beeld. Beweging wijst op tijd, op voortgang, verandering. Het vaste van de winter komt los, de lucht wordt blauw, de wolken zijn uiteengedreven, het riet in de sloot buigt een kant uit, bijna hoofs. Dat zijn de eerste tekenen.